Nu er een hevige discussie woedt over het PFAS-gehalte in onze eieren, en Nederland zelfs oproept om geen eigen eieren meer te eten, lijkt het ons aangewezen om de PFAS vervuiling in onze gemeente eens onder de loep te houden. We hebben hier toch geen echte industrie, hoezo zouden wij dan PFAS-vervuiling hebben, horen we u denken? Tja, toch is het van dat.

De afkorting PFAS doet ongetwijfeld een belletje rinkelen bij de meeste Vlamingen. Zeker in combinatie met die andere afkorting ‘3M’. De afkorting PFAS staat voor Poly- en perfluoralkylstoffen en 3M is het bedrijf in Zwijndrecht waardoor PFAS definitief op de politieke agenda kwam te staan. Het is namelijk rond dit bedrijf dat, in het kader van de werken aan de Oosterweelverbinding, er significante PFAS vervuiling geconstateerd werd. In die mate dat de Vlaamse regering zich moest buigen over het dossier en er een politieke bom ontplofte rond PFAS in het algemeen en 3M in het bijzonder.

Gevaar voor uw gezondheid

Het probleem met PFAS is dat het niet gezond is en in verband gebracht wordt met allerhande ziektebeelden. Een verstoorde hormoonhuishouding, verstoorde schildklier- en leverfuncties, kanker en diabetes worden zo bijvoorbeeld in verband gebracht met te hoge PFAS-waarden in het bloed. In Zwijndrecht, waar dus de PFAS-bal aan het rollen ging, heeft men daarom in 2023 een grootschalig onderzoek gedaan naar de bloedwaardes van de omwonenden van de site van 3M. Blijk dat de helft van de omwonenden te veel PFAS in het bloed heeft. Gelukkig voor hen heeft 3M sinds 2024 alle PFAS-gerelateerde productieactiviteiten gestopt.

Risico’s

Mensen krijgen vooral via voeding PFAS binnen. Althans, dat leren we toch van de experts van onderzoekscentrum VITO. En als we over voeding spreken, dan gaat het heden ten dage voornamelijk over onze kippen en hun eieren. Geen idee of het iets met Pasen te maken heeft, maar in Nederland heeft de overheid uitgerekend in deze tijd aangeraden om geen eieren van hobby-kippen te eten omwille van mogelijke PFAS-verontreiniging. Bij ons gaat de overheid zo ver niet. Eet gewoon maar twee eieren per week en dan komt het allemaal wel goed, zegt Het Vlaams Departement Zorg hier. Natuurlijk zit niet overal in elke kip in Vlaanderen, in de Nederlanden, evenveel PFAS. Als er al in alle kippen en hun eieren PFAS zit.

Weinig industrie

Onze gemeente heeft geen 3M. Onze gemeente heeft in het algemeen niet veel industrie. Een doorn in ons oog want het gebrek aan industrie zorgt dat onze jongeren wegtrekken en onze gemeente een interessante bron van inkomsten mist. En toch, met het beetje industriële activiteit dat we hebben, staat ook in onze gemeente een gebied ingekleurd als vervuild door PFAS. Dat zit zo. In het kader van de PFAS-problematiek onderzoek OVAM in heel Vlaanderen terreinen om na te gaan of er sprake is van PFAS-vervuiling. Daarbij is naar boven gekomen dat er te hoge PFAS-waardes werden vastgesteld aan de Broekkempweg in Maaseik. Voor degenen die niet juist weten waar dat is, dat is aan het industrieterrein het Jagersborg.

En toch PFAS-vervuiling

Het is daar, aan de Broekkempweg dus, dat in Maaseik een peilbuis staat. En het is daar, aan het industrieterrein Jagersborg, dat de PFAS-waardes klaarblijkelijk te hoog zijn. We willen hier geen doemscenario’s schetsen en zeker niet aan bangmakerij doen. Maar feit is wel dat er rond de site menselijke activiteit is. Er werken daar mensen, er wordt daar voedsel verwerkt en gewoond. Zeker aan de overzijde van de Diestersteenweg. Kortom, parameters die in acht genomen moeten worden als men zulk een vervuiling vaststelt. Op basis van de besluitenlijst van het schepencollege weten we dat de Vlaamse overheid in 2021 al een brief stuurde naar de gemeente met een inventarisatie van risicoterreinen. Twee bedrijven in onze gemeente zouden toen toegevoegd zijn. Een echt debat ten gronde daarover werd niet gevoerd.

De gevolgen?

Als er PFAS gevonden wordt, het is te zeggen als de waardes alarmerend zijn dan worden zogenaamde ‘no-regret’ maatregelen van kracht. In een straal van 100m rond de peilbuis is volgens de overheid het risico het grootst. Hier mag u geen groenten, fruit, kippen of eieren van eigen kweek eten. Kinderen laten we er best niet spelen en het verharde terrein moet regelmatig gespoeld worden met water. Gaan we naar een straal van 500m wordt men iets soepeler. Wel is het zo dat waar Het Vlaams Departement Zorg nog stelde dat u gerust 2 eieren van uw eigen kippen mag eten, u binnen een straal van 500m binnen de Broekkempweg nog 1 ei mag eten. In ieder geval, als u in de buurt woont denkt u dus best na aankomende zondag. Niet te veel eitjes van eigen kweek verstoppen en verorberen!

Is onze gemeente wel wakker?

Brengt ons bij de vraag der vragen: Weet iedereen die in de buurt woont dit allemaal wel? En meer nog, weet iedereen die in de buurt werkt dit ook? Want ook dat zijn toch wel wat mensen. Volgt de lokale overheid het dossier wel voldoende op en communiceert ze ook voldoende? Heeft ze al eens proberen uit te vissen waar de vervuiling vandaan komt, hoe ernstig ze effectief is, en wat daar dan aan gedaan kan worden? Is het alleen aan het industrieterrein of zit het ook in onze waterlopen? Weet de nieuwe burgemeester al waar het over gaat? Zijn voorganger blonk in ieder geval niet echt uit in de opvolging van dit dossier. Stof voor debat op een komende gemeenteraad!